Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku: Hành Lang Giao Thông Chiến Lược Kết Nối Tây Nguyên Và Duyên Hải Miền Trung

Cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là một trong những dự án giao thông trọng điểm tại Việt Nam, được kỳ vọng sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho sự phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh của khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ. Với vai trò là trục giao thông Đông – Tây, tuyến cao tốc này không chỉ kết nối hai tỉnh Bình Định và Gia Lai mà còn tạo cầu nối chiến lược giữa vùng cao nguyên với các cảng biển quốc tế, góp phần thúc đẩy giao thương khu vực tam giác phát triển Việt Nam – Lào – Campuchia và xa hơn là Thái Lan, Myanmar. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá chi tiết về dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, từ quy hoạch, tiến độ, số liệu kỹ thuật đến những tác động tiềm năng mà nó mang lại.

1. Tổng Quan Về Dự Án Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku

1.1. Ý Nghĩa Chiến Lược Của Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku

Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được xác định là một phần quan trọng trong chiến lược phát triển mạng lưới đường bộ cao tốc Việt Nam giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1454/QĐ-TTg ngày 01/9/2021. Tuyến đường này không chỉ đơn thuần là một công trình giao thông mà còn mang ý nghĩa chiến lược về kinh tế, quốc phòng và an ninh.

Hiện tại, Quốc lộ 19 – tuyến đường huyết mạch nối Bình Định với Gia Lai và các tỉnh Tây Nguyên khác – đang chịu áp lực lớn do lưu lượng giao thông ngày càng tăng, trong khi cơ sở hạ tầng đã xuống cấp và không đáp ứng được nhu cầu vận tải hiện đại. Thời gian di chuyển từ Quy Nhơn (Bình Định) đến Pleiku (Gia Lai) trên Quốc lộ 19 mất khoảng 3,5 – 4 giờ, với nhiều đoạn đèo dốc nguy hiểm như đèo An Khê và đèo Mang Yang. Việc xây dựng cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ rút ngắn đáng kể thời gian di chuyển, tăng năng lực vận tải và đảm bảo an toàn giao thông.

1.2. Thông Tin Cơ Bản Về Tuyến Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku

Theo các thông tin cập nhật mới nhất tính đến ngày 24/3/2025, dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku có các đặc điểm chính như sau:

• Tên dự án: Đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku.
• Chiều dài tuyến đường: Khoảng 123 km (theo phương án điều chỉnh mới nhất).
• Điểm đầu: Nút giao với Quốc lộ 19B tại Km 39+200, thuộc xã Nhơn Mỹ, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định.
• Điểm cuối: Nút giao với đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) tại thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai.
• • Điểm đầu tại nút giao với Quốc lộ 19B (Km 39+200, xã Nhơn Mỹ, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định) và điểm cuối tại nút giao với đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14, TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) được lấy từ báo cáo nghiên cứu tiền khả thi do Ban Quản lý Dự án 2 trình Bộ Giao thông Vận tải vào tháng 3/2025.
  • Các điều chỉnh hướng tuyến qua địa bàn Bình Định (37,4 km) và Gia Lai (85,6 km) dựa trên thông tin từ các văn bản đề xuất của UBND tỉnh Bình Định và Gia Lai trong các buổi làm việc với Bộ Giao thông Vận tải.
• Quy mô: 4 làn xe hoàn chỉnh, bề rộng nền đường 24,75 m.
• Vận tốc thiết kế: 100 km/h (riêng các đoạn qua hầm An Khê và hầm Mang Yang là 80 km/h do địa hình phức tạp).
• Tổng mức đầu tư dự kiến: 38.917 tỷ đồng (theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi mới nhất).
• Hình thức đầu tư: Đầu tư công, với nguồn vốn từ ngân sách Trung ương và địa phương.
• Thời gian thực hiện: Chuẩn bị đầu tư từ năm 2025, khởi công trong năm 2025, hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2029.

Dự án này đã được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chuyển từ phương thức đối tác công – tư (PPP) sang đầu tư công vào tháng 2/2025, sau khi các nghiên cứu cho thấy hình thức PPP không khả thi về mặt tài chính.

2. Quy Hoạch Và Thiết Kế Kỹ Thuật Của Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku

2.1. Hướng Tuyến Và Phân Đoạn

Tuyến cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được thiết kế đi qua hai tỉnh Bình Định và Gia Lai, với tổng chiều dài 123 km. Cụ thể:

• Đoạn qua tỉnh Bình Định: Dài khoảng 37,4 km, đi qua thị xã An Nhơn và huyện Tây Sơn.
• Đoạn qua tỉnh Gia Lai: Dài khoảng 85,6 km, đi qua thị xã An Khê, các huyện Đắk Pơ, Mang Yang, Đắk Đoa và thành phố Pleiku.

Hướng tuyến của cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được điều chỉnh từ quy hoạch ban đầu để tối ưu hóa kết nối với các khu vực kinh tế trọng điểm. Điểm đầu ban đầu được đề xuất tại cảng Nhơn Hội ( Khu kinh tế Nhơn Hội , Bình Định), nhưng sau khi tỉnh Bình Định đề xuất, điểm đầu đã được chuyển về gần sân bay Phù Cát ( Quốc lộ 19B ), nhằm phục vụ tốt hơn nhu cầu vận tải từ khu công nghiệp và cảng Phù Mỹ. Điểm cuối tại nút giao đường Hồ Chí Minh (Quốc lộ 14) đảm bảo kết nối liền mạch với mạng lưới giao thông quốc gia.

2.2. Quy Mô Thiết Kế

Cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được đầu tư với quy mô hoàn chỉnh 4 làn xe, bề rộng nền đường 24,75 m, đáp ứng tiêu chuẩn cao tốc Việt Nam theo quy định của Bộ Giao thông Vận tải. Tuy nhiên, do địa hình đồi núi hiểm trở tại các đoạn qua đèo An Khê (dài khoảng 20 km) và đèo Mang Yang (dài khoảng 20 km), vận tốc thiết kế được điều chỉnh xuống 80 km/h để đảm bảo an toàn. Hai đoạn này cũng bao gồm các công trình hầm và cầu vượt với chiều dài đáng kể:

• Hầm An Khê: Chiều dài khoảng 3,2 km.
• Hầm Mang Yang: Chiều dài khoảng 1,8 km.
• Cầu dẫn trước hầm: Tổng chiều dài khoảng 8 km, với chiều cao trụ lớn hơn 50 m.

Ngoài ra, dọc tuyến cao tốc sẽ có 2 cặp trạm dừng nghỉ (mỗi bên 1 ha), đảm bảo tiện nghi cho người tham gia giao thông.

2.3. Tổng Mức Đầu Tư Và Suất Vốn

Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi do Ban Quản lý Dự án 2 trình Bộ Xây dựng vào tháng 3/2025, tổng mức đầu tư của cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là 38.917 tỷ đồng, bao gồm:

• Chi phí xây dựng và thiết bị: 26.833 tỷ đồng.
• Chi phí giải phóng mặt bằng: 3.733 tỷ đồng.
• Chi phí tư vấn, quản lý dự án và các chi phí khác: 2.012 tỷ đồng.
• Chi phí dự phòng: 4.015 tỷ đồng.

Suất vốn đầu tư bình quân của dự án (không tính giải phóng mặt bằng) là khoảng 267 tỷ đồng/km, cao hơn mức trung bình 187,24 tỷ đồng/km do Bộ Xây dựng công bố cho đường cao tốc 4 làn xe. Nguyên nhân chính là do khối lượng công trình cầu và hầm chiếm tỷ trọng lớn, đặc biệt là chi phí xây dựng 2 hầm An Khê và Mang Yang (khoảng 4.800 tỷ đồng) và các cầu dẫn (khoảng 6.200 tỷ đồng).

3. Tiến Độ Thực Hiện Dự Án Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku

3.1. Giai Đoạn Chuẩn Bị Đầu Tư

Dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được xác định là dự án quan trọng quốc gia, do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư và Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đầu tư. Theo kế hoạch đề xuất:

• Tháng 4/2025: Trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư.
• Năm 2025: Hoàn thiện báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế kỹ thuật.
• Quý 3/2025: Bắt đầu giải phóng mặt bằng.

3.2. Giai Đoạn Thi Công Và Hoàn Thành

• Khởi công: Dự kiến trong năm 2025 (tháng 8/2025 theo đề xuất của tỉnh Gia Lai).
• Hoàn thành và đưa vào khai thác: Năm 2029.

Để đạt mục tiêu này, Bộ Giao thông Vận tải đã giao Ban Quản lý Dự án 2 phối hợp chặt chẽ với các địa phương trong việc lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, đảm bảo tiến độ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.

3.3. Những Thách Thức Trong Quá Trình Thực Hiện

Dù được ưu tiên triển khai, dự án cao tốc Quy Nhơn – Pleiku vẫn đối mặt với nhiều thách thức:

• Địa hình phức tạp: Các đoạn qua đèo An Khê và Mang Yang có độ dốc lớn, nhiều suối và khe cắt ngang, đòi hỏi kỹ thuật thi công cao.
• Nguồn vốn: Tổng mức đầu tư gần 39.000 tỷ đồng là một con số lớn, yêu cầu sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương trong việc bố trí ngân sách.
• Giải phóng mặt bằng: Với chiều dài 123 km đi qua nhiều khu vực dân cư và đất nông nghiệp, công tác đền bù, tái định cư sẽ là bài toán không đơn giản.

4. Tác Động Của Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku Đến Kinh Tế – Xã Hội

4.1. Thúc Đẩy Phát Triển Kinh Tế

Cao tốc Quy Nhơn – Pleiku được kỳ vọng sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho kinh tế khu vực Tây Nguyên và Duyên hải Nam Trung Bộ. Cụ thể:

• Kết nối cảng biển và Tây Nguyên: Tuyến cao tốc sẽ rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa từ các tỉnh Gia Lai, Kon Tum đến cảng Quy Nhơn và cảng Phù Mỹ (Bình Định), từ đó nâng cao hiệu quả logistics.
• Phát triển công nghiệp: Các khu công nghiệp tại Bình Định (như Khu công nghiệp Phù Mỹ) và Gia Lai (như Khu kinh tế cửa khẩu Lệ Thanh) sẽ được hưởng lợi từ sự kết nối giao thông nhanh chóng.
• Thúc đẩy nông nghiệp: Tây Nguyên là vựa nông sản lớn (cà phê, cao su, hồ tiêu), và cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ giúp đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế qua các cảng biển một cách hiệu quả hơn.

Theo dự báo, đến năm 2030, nhu cầu vận tải trên hành lang Gia Lai – Bình Định sẽ đạt 13.000 – 15.000 xe quy đổi/ngày đêm, vượt xa khả năng đáp ứng của Quốc lộ 19 (11.000 – 12.800 xe/ngày đêm). Cao tốc này sẽ giải quyết triệt để tình trạng quá tải, tạo điều kiện cho giao thương khu vực tăng trưởng bền vững.

4.2. Phát Triển Du Lịch

Với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ của Tây Nguyên và bờ biển tuyệt đẹp của Bình Định, cao tốc or cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ mở ra cơ hội phát triển du lịch liên vùng. Du khách có thể dễ dàng di chuyển từ Quy Nhơn – một điểm đến nổi tiếng với biển xanh, cát trắng – đến Pleiku để khám phá văn hóa bản địa, rừng nguyên sinh và các di sản văn hóa của người J’rai, Bahnar.

4.3. Củng Cố Quốc Phòng Và An Ninh

Tuyến cao tốc Quy Nhơn – Pleiku nằm trong hành lang Đông – Tây, kết nối các cửa khẩu quốc tế như Lệ Thanh (Gia Lai) và Bờ Y (Kon Tum) với khu vực Biển Đông. Việc hoàn thiện tuyến đường này sẽ nâng cao tính cơ động của lực lượng quốc phòng, đảm bảo an ninh biên giới và hỗ trợ chiến lược bảo vệ Tổ quốc.

5. So Sánh Cao Tốc Quy Nhơn – Pleiku Với Các Tuyến Cao Tốc Khác

Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của cao tốc Quy Nhơn – Pleiku, hãy so sánh nó với một số tuyến cao tốc khác tại Việt Nam:

• Cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột: Dài 118 km, tổng mức đầu tư 22.000 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành năm 2027. Tuyến này cũng kết nối Tây Nguyên với Duyên hải Nam Trung Bộ, nhưng lưu lượng xe dự kiến cao hơn (15.000 – 20.000 xe/ngày đêm).
• Cao tốc Bắc – Nam phía Đông: Quy mô lớn hơn (654 km từ Hà Nội đến TP.HCM), nhưng chủ yếu phục vụ trục Bắc – Nam, không tập trung vào kết nối Đông – Tây như cao tốc Quy Nhơn – Pleiku.
• Cao tốc Gia Nghĩa – Chơn Thành: Dài 129 km, đầu tư 25.500 tỷ đồng, dự kiến hoàn thành năm 2027, kết nối Tây Nguyên với Đông Nam Bộ.

Điểm nổi bật của cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là vai trò kết nối trực tiếp Tây Nguyên với các cảng biển quốc tế, một lợi thế mà các tuyến khác không có.

6. Tầm Nhìn Và Triển Vọng Tương Lai

6.1. Gắn Với Chiến Lược Phát Triển Vùng

Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 6/10/2022 của Bộ Chính trị đã xác định mục tiêu đến năm 2030, hoàn thành một số hạ tầng giao thông quan trọng tại Tây Nguyên, trong đó có cao tốc Quy Nhơn – Pleiku. Đây là bước đi cụ thể hóa tầm nhìn phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh vùng Tây Nguyên đến năm 2045.

6.2. Tích Hợp Với Mạng Lưới Giao Thông Quốc Gia

Khi hoàn thành, cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ tạo thành một trục ngang quan trọng, kết nối với cao tốc Bắc – Nam phía Đông và phía Tây, hình thành mạng lưới giao thông đường bộ hiện đại, đồng bộ. Điều này không chỉ phục vụ phát triển nội vùng mà còn mở rộng không gian kinh tế ra khu vực Đông Nam Á.

6.3. Cơ Hội Đầu Tư Và Phát Triển Bất Động Sản

Sự xuất hiện của cao tốc Quy Nhơn – Pleiku sẽ kích thích thị trường bất động sản tại các khu vực lân cận, đặc biệt là thị xã An Nhơn (Bình Định) và thành phố Pleiku (Gia Lai). Các dự án khu đô thị, khu công nghiệp và dịch vụ logistics dự kiến sẽ bùng nổ trong thập kỷ tới.

Cao tốc Quy Nhơn – Pleiku không chỉ là một tuyến đường giao thông mà còn là biểu tượng của sự kết nối, phát triển và thịnh vượng. Với tổng mức đầu tư gần 39.000 tỷ đồng, chiều dài 123 km và quy mô 4 làn xe, dự án này hứa hẹn sẽ thay đổi diện mạo kinh tế – xã hội của Bình Định, Gia Lai và toàn khu vực Tây Nguyên. Từ việc rút ngắn thời gian di chuyển, tăng năng lực vận tải, thúc đẩy giao thương cho đến củng cố quốc phòng – an ninh, cao tốc Quy Nhơn – Pleiku là chìa khóa mở ra cánh cửa tương lai cho vùng đất giàu tiềm năng này.

Hãy cùng chờ đón những cột mốc quan trọng của dự án trong năm 2025, khi cao tốc Quy Nhơn – Pleiku chính thức khởi công, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong hành trình phát triển hạ tầng giao thông Việt Nam.